Op 1 februari 2024 verenigden we ons voor de eerste intervisie van Jonge Wegweters. Wij, de lokale besturen van Bornem, Geel, Halle, Heist-op-den-Berg, Kasterlee, Kortrijk, Mechelen en Wevelgem, bijgestaan door de klankbordgroep met o.a. Departement Mobiliteit en Openbare Werken, Mobiel 21, Globelink en Vlaamse Stichting Verkeerskunde.

Wat is de lokale impact van Jonge Wegweters? Deze lessen leerden we van elkaar en delen we graag ook met jou.

Jongeren bezorgen mobiliteitsexperten een fijne aha-beleving.

Met jongeren in gesprek gaan over mobiliteit lijkt eerst een sprong in het duister. Enkele lokale besturen getuigden over een fijne aha-beleving dankzij Jonge Wegweters. Vanuit de leefwereld van de jonge weggebruikers werden mobiliteitsexperten kritisch, maar oplossingsgericht en goedlachs, met de neus op de feiten gedrukt. De trajecten boden ruimte voor nuance en verduidelijking waardoor de noden van jongeren gehoord en vertaald werden in concrete projecten. Al hoorden we vanuit Kasterlee ook een zucht van opluchting omdat de visie van de mobiliteitsdienst grotendeels blijkt te kloppen met hoe de jongeren het zien.

Als mobiliteitsambtenaar is het nuttig om aanwezig te zijn tijdens de sessies. Dat liet ook expert mobiliteit uit Peer ons weten, waar ze in coronatijd niet altijd die mogelijkheid hadden. Op die manier kon men duiding geven bij mobiliteitsvraagstukken, de mobiliteitsbeleving van jongeren horen uit eerste hand en samen toewerken naar haalbare beleidsaanbevelingen.

Jonge Wegweters landt in concrete en realistische projecten.

Jongeren vragen realistische zaken én kunnen reflecteren over hun eigen rol en gedrag in het verkeer. Zo blijkt dat de meest verrassende aanbevelingen uit de trajecten gaan over verkeerseducatie, sensibilisering en de wens naar een hogere betrokkenheid bij het lokale beleid.

• Stad Geel engageert zich om de jongeren blijvend te betrekken bij de ontwikkelingen in de stationsomgeving.
• Rond verkeerseducatie zien verschillende lokale besturen kansen in een intensere samenwerking met het secundair onderwijs, al ligt de belangrijkste hefboom hiervoor volgens hen op Vlaams niveau.

De meest haalbare aanbevelingen zijn vaak quick wins van infrastructurele aard.

• In Heist-op-den-Berg pleitten de jongeren voor meer duidelijkheid in het verkeer via kleine aanpassingen, zoals markeringen of paaltjes.
• De vraag naar het leesbaar maken van verkeerssituaties en zichtbaar maken van trage weggebruikers werd in Wevelgem omgezet in zes concrete projecten.
• In Bornem werd de stationsomgeving opgefrist met street art waardoor de site nu ook mee gedragen wordt door jongeren.

Meer complexe aanbevelingen van jongeren blijken mobiliteitsuitdagingen op langere termijn en vragen om een mentaliteitswijziging en modal shift. Al hopen de aanwezigen van stad Geel dat het algemene pleidooi voor een autoluw en fietsvriendelijker stadscentrum wel extra gestaafd kan worden met de cijfers uit de Fietstrack.

Een diversiteit aan jongeren in stedelijke en landelijke context.

Niet enkel in steden maar ook in landelijke gemeentes blijkt Jonge Wegweters impact te hebben. Wanneer je op een goede manier het thema mobiliteit aanbrengt, kan je er veel mee bereiken. Daarvan is zeker gemeente Bornem getuige, waar het traject iedereen geraakt heeft. Net als in Heist-op-den-Berg gingen ze in Bornem aan de slag met leerlingen TSO/BSO.

Hoewel type onderwijs, school of gender een invloed kunnen hebben op de verplaatsingen en hun mobiliteitsbeleving, toch zet het thema jongeren in beweging. Jongeren denken meer vanuit de fiets dan volwassen weggebruikers en zien gemakkelijker het grotere plaatje. Hun ervaring vanuit de autorijschool zorgen voor een genuanceerd debat over bijvoorbeeld fietsstraten.

Tot slot vormt ook het informeren van jongeren een belangrijke doelstelling in de lokale trajecten.

Engagement van jongeren wordt gewaardeerd en erkend.

Het slotmoment waarop de jongeren over hun aanbevelingen in dialoog gaan met de burgemeester en schepenen was voor velen opmerkelijk.

• De setting zorgde in Kortrijk voor een open en warm gesprek, met appreciatie van de politiekers naar de jongeren toe. Het Agentschap Wegen en Verkeer was ook aanwezig om onmiddellijke feedback van de jonge gebruikers te ontvangen over twee recent aangepakte kruispunten op gewestwegen.
  

  “De jongeren vinden het spannend maar zijn tegelijk erg gedreven om hun ideeën met het college van burgemeester en schepenen te delen. Ook het college was erg enthousiast over het rechtstreeks contact met de jongeren. Voor hen was deze oprechte en constructieve dialoog verademend en staat ze in schril contrast met de vaak verhitte discussies binnen het mobiliteitsdebat. Het is een vorm van participatie die ze in toekomst vaker willen toepassen.” – Alex Weydts, schepen van mobiliteit Kortrijk

• In Heist-op-den-Berg was er echt een dialoog van woord en weerwoord. Op deze manier werden, bijvoorbeeld bij een Hoppinpunt, de belangen van jongeren afgewogen tegenover de belangen van bijvoorbeeld handelaars of andere inwoners.

• De stad Geel zal naast Agentschap Wegen en Verkeer ook de Adviesraad Gemeentelijke Mobiliteit en de betrokken scholen uitnodigen voor terugkoppeling tijdens het slotmoment.

Een extra troef voor lokale besturen met ambitie.

Samen merkten we dat Jonge Wegweters lokaal z’n sporen nalaat en impact heeft op het mobiliteitsbeleid en de mobiliteitsbeleving. Jongeren hebben een duidelijke visie vanuit hun dagdagelijkse ervaringen in het verkeer en willen graag gehoord worden. Voor een lokaal bestuur dat zich fietsgemeente, verkeersveilige of kindvriendelijke stad of gemeente noemt, lijkt Jonge Wegweters een extra troef. 

Tekst: Wim Soontjens